Komşularımdan biri torunları için çocuk kitabı satın almış. Torunlarından biri beş diğeri yedi yaşında. Çocuk kitapları konusunda bazı çalışmalar yaptığımı bildiği için aldığı kitapların niteliği hakkında düşüncelerimi öğrenmek istemiş.
Kitapları inceledim. Tam bir rezalet, tam bir batak. Her şeyden önce çocukların gelişim düzeylerine uygun değil. Kitaplar baştan sona yazım ve noktalama hatalarıyla dolu. Kitaplarda kurgu yok, anlatım bozuk ve özensiz. Resimler işlenen konuyu desteklemiyor.
İçerik berbat ve ürkütücü. Bu kitaplarda hayaletler, cinler, şeytanlar, uzaylılar, zombiler, iblisler, büyücüler birbirlerini öldürmeye çalışıyorlar ama neden öldürmeye çalıştıklarına ilişkin bir gerekçe yok.
Piyasa bu tür kitaplarla dolu. Bu alandaki boşluğu fark eden merdiven altı yayıncıları, hiçbir pedagojik değeri olmayan, çocukları salak yerine koyan, ötekileştiren kitapları piyasaya sürerek çocukların ruhsal gelişimlerine zarar veriyorlar.
İyi bir çocuk kitabı, çocukta merak uyandırmalı, yapıcı olmalı, okumayı sevdirmeli, barışı ve çoğulculuğu önemseyen bir dille yazılmalıdır.
Çocuklara sunulan resimli kitapların niteliği çok önemlidir. Resimler metnin anlamını tamamlamalı ve işlenen konunun bellekte canlandırılmasını kolaylaştırmalıdır. Resimler eğlenceli olmalı, mizah içermeli, çocuğu güldürmelidir ve düşündürmelidir. Kitapta yer alacak resimlerin çocuk psikologları tarafından incelenmesi gerekir.
Çocuk kitabı yazan kişi çocuk psikolojisi ve çocuk gelişimi konularında donanımlı olmalı. Yazdığı kitapta ahlak dersi vermeye kakışmamalı, çocukların duygularını sömürmemeli, kendi doğrularını çocuklara öğretmeye yeltenmemeli.
Yazar, çocuğu dilediği gibi yönlendirme hakkına sahip değildir, çocuklara yukardan bakamaz. Onlara saygılı olmalıdır. Çocuk kitaplarında mizah unsurlarına yer verilmelidir. Kuru bir öğretici tutum, çocuğu kitaptan uzaklaştırır.
Yazara telif ücreti ödemek istemeyen bazı yayınevleri işin kolayını buldular. Yabancı yazarların kitaplarını Türkçeye çevirip piyasaya sürüyorlar. Çeviriler uzmanlarına yaptırılmadığı için pek çoğu hatalı ve eksik.
Çocuklar okuma çalışmalarına anadilinde yazılmış kitaplardan başlamalıdır. Modern aileler, bu ilkeye özen göstermiyorlar. Çocuklarının ellerine “Harry Potter serisini” tutuşturmakla övünüyorlar. Çocuğa okutulacak kitaplar daha önce büyükler tarafından okunmalı ve mümkünse bir uzmanın önerilerinden yararlanılmalıdır.
Yetişkinler için yazılan kitapları özetleyerek çocuk kitabı gibi piyasaya sürmek son derece hatalı ve sorumsuzca bir davranıştır. Örneğin, Victor Hugo’nun Sefiller adlı romanını kısaltılarak çocuk romanı serisinde yayınlamak çok hatalı bir tutumdur çünkü o romanda işlenen konular çocuğun gelişim düzeyine uygun değildir. O romanda anlatılanların çocuk tarafından algılanıp algılanmayacağı, algılansa bile doğru algılanıp algılanmayacağı hesaba katılmalıdır.
İyi yazılmış ve iyi resimlenmiş çocuk kitapları çocukta yaratıcılığın ortaya çıkmasını sağlar, düşünsel ve sanatsal farkındalık yaratır.
Çocuk kitapları konusundaki yaklaşımlarımızı değiştirmek zorundayız. Piyasadaki çocuk kitaplarının pek çoğu çok kötü. Bunlar esaslı bir şekilde eleştirilmeli ve gerekiyorsa yayından çekilmesi sağlanmalıdır. Bu kitap yasaklamak değildir. Kitaplar yasaklanamaz ama eleştirilir. Ben de bunu anlatmaya çalışıyorum.
