Yenişehir ilçesinin güney batısında Yenişehir-İnegöl karayolunun solunda karayolundan Karacaahmet Köyü içerisinden geçilerek 4 km kadar mesafede yer alır. İlçe merkezine uzaklığı 18 km kadardır. Dağ köyü olup 405 mt. rakımda konumlanmıştır. Geniş bir ormanın hemen yanı başında yer alır. Doğusunda Osmaniye, batısında Çayırlı ve Boğazköy, kuzeyinde Karacaahmet, güneyinde ise İnegöl ilçesinin Tokuş ve Kozluca köyleri yer alır. İnegöl Mobilya Ağaç İşleri İhtisas OSB’ye uzaklığı 2 km kadardır. Bugün günümüzde iki mahalleden oluşmaktadır. Köye adını veren ulu bir pınarı vardır.
Köyün isminin kaynağı konusunda çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Köyde bulunan ulu pınarın köyün isim alması konusunda etken olduğu konusunda inanç bulunmaktadır. “Akça” kelimesi Osmanlıcada oldukça, hayli beyaz anlamını taşımakla birlikte pınarın debisi yüksek köpüklü sularından dolayı “Akçapınar” ismini aldığı kanısı yaygındır. Bununla birlikte köyün Osman Gazi döneminde Türkmen yerleşimine açılması Akçakoca vasıtasıyla olmuştur. Olasılıkla eski bir Bizans yerleşimi olan köy Osman Gazi’nin Dinboz’a karşı ileri karakol olarak Ayazma sırtlarına yerleştirdiği Samsa Çavuş’u geri çekerek Söğüt ile Mudurnu seferine göndermesi ile Hamzabey Boğazı’nın doğu sırtındaki metruk Bizans köyü civarına da Akçakoca’yı bir ileri karakol olarak yerleştirmesi sonucunda köyde Türkmen yerleşimi başlamıştır. (1)Köyün isminin Akçakoca’dan gelmesi de muhtemeldir.
Akçakoca; Anadolu Selçukluları döneminde uç bölgeye yerleştirilmiş bir Türkmen boyuna mensup Ertuğrul ve Osman Gazi’nin değerli komutanlarından olup Kocaeli fatihi olarak tanınmaktadır. 1328 yılında Kandıra yakınlarında vefat ederek burada gömülmüştür. (2)
Köylülerin anlatımı doğrultusunda köyü Yörüklerin kurduğu ve bu Yörüklerin bu bölgeye Söğütönü2nden geldiği kanısı yaygındır. 1530 tarihli tahrirat defterinde köyün ismi Bavıklu olarak geçmektedir Bu tarihte köyde 10 çiftlik yeri mevcutmuş. (3)1862 yılında Hüdavendigar Sancağı mutasarrıfı Ali Paşa’nın kethüdası (4) Hüseyin Ağa padişahın rıza ve bilgisi dışında çok sayıda atlı ile köye gelerek yemek, arpa, saman ve sair zahirelerini ve erzaklarını aldığı için şikâyet konusu olmuştur. Köylülerin rencide edildiği üzerine açılan tahkikat sonunda da Hüseyin Ağa sürgün edilmiştir. (5)
1895 ve 1908 Yıllığı’na göre 54 hane bulunan köyde, 1927 yılı nüfus sayımına göre 543, 1940 ‘da 651, 1955’de 633, 1990 da 670 kişi yaşamakta idi. 2021 nüfus verilerine göre ise köyde 436 kişi yaşamaktadır.
Köyde yerliler ile 1880 li yıllarda Bulgaristan’ın Osmanpazarı ve Razgrat bölgesinden gelen göçmenler yaşamaktadır. 17. Yüzyılın başında doğan gözü pekliği ve cesareti ile Deli unvanını alan ve sadrazamlığa kadar yükselen Girit Serdarı Deli Hüseyin paşa bu köydendir. Pek çok yerde vakıfları bulunan Deli Hüseyin Paşa Yenişehir merkezde bulunan Çifte Hamam’ında banisidir. Paşa’nın köyde de mülkleri olduğu ve hatta sülalesinden gelenlerin hala köyde yaşadıkları söylenmektedir.
İstiklal Harbi döneminde mevzilerin bulunduğu köy şiddetli çatışmalara şahit olmuş Yunanlılar bu dönemde köyde erkekli kadınlı olmak üzere 2, İnönü Zaferi’n de ise 15 kişiyi katletmişlerdir. (6)
Köy geçimini tarım ve hayvancılık ile sağlamaktadır. Son dönemde yakınında bulunan OSB ile fabrika çalışanları da artmaya başlamıştır.
Dipnotlar
(1) Mehmet Göktekin, Osman Gazi ve Yenişehir, c.1, yayınlanmamış kitap çalışması, s.163.
(2) Feridun Emecen, TDV İslam Ansiklopedisi, c.2, s.224.
(3) Raif Kaplanoğlu, Bursa Ansiklopedisi I (Yer Adları), Avrasya Etnografya Vakfı Yayınları, Eylül-2001, s.13.
(4) kethüda: Osmanlı döneminde, varsıl kimselerin ya da devlet büyüklerinin buyruğunda çalışan, onların birtakım işlerini gören kimse
(5) Kamil Kepecioğlu, Bursa Kütüğü, Bursa Büyükşehir Belediyesi Yay., 2. Basım, Aralık-2010, c.1, s.99
(6) İsmail Özgören, 16. Yüzyıldan Günümüze Bursa Yenişehir Köyleri, Tarihten Günümüze Yenişehir Sempozyumu 25-27 Ekim 2013, Bildiri Kitabı, TC Uludağ Üniv. Yay., s.323.
