Eski kayıtlarda bir dönem Bursa’ya bağlı olan köy, Emir Sultan Vakfı’nın vakıf köyü olarak gözükmektedir. Köy meydanının alt kısmında yer alan bir tek mezarda kime ait olduğu bilinmezken köylüler tarafından Emir Sultan Hazretlerinin bir müridine ait olduğu benimsenerek saygı görmektedir.
Köyde 1980’li yıllarda yıkan bir hamam mevcut olup söz konusu hamamın da Osmanlı öncesine tarihlendirmesi yapılmaktadır. Ayrıca köyde yaşayan yaşlıların anlatımı köyde 200-300 yıl öncesine tarihlenebilecek bir ikinci hamamında mevcut olduğu anlatılmaktadır.
Köyün güneyinde yer alan ve köylülerce “Kocamezarlık” olarak adlandırılan eski mezarlıkta bulunan mezar taşları bugün neredeyse tamamına yakını kaybolmuşsa da bu mezarlığında 600-700 yıllık bir geçmişi bulunduğu bilinmektedir.
Köyün bugün, geçimi genel olarak tarıma dayansa da köy çevresinde bulunan yüksek tepelerde ki orman alanlarından odunculuk ve buna bağlı olarak da nakliyecilik yaparak geçim sağlamaktadır. 1884 yılı Yenişehir Salnamesine göre Yenişehir halkının ihtiyacı olan kereste ve ağaç ürünlerinin hemen tamamı Burcun üzerinden karşılanmakta kayıt altına alınmıştır. Ayrıca köyde eski dönemlerde köyün güneyinde bulunan bataklıktan elde edilen sazlar ile yapılan ve oldukça popüler olan sepetçilik ve hasır örmeciliği bugün tamamen unutulmuştur. Köyde cumhuriyet döneminin başlarından 80’li yılların sonlarına kadar işletilen kireç ocakları da hem köy ekonomisine katkı sağlamış hem de bölgenin kireç ihtiyacının giderilmesinde önemli yer tutmuştur.
Köyün kuzey doğu kesiminde bulunan klinker taş ocakları uzun bir dönem Bursa ve Eskişehir’de ki çimento fabrikalarının hammadde ihtiyacını karşılamış, 2000’li yılların başında söz konusu klinker madenlerinin olduğu bölge özel bir firma tarafından alınarak çimento fabrikası kurulmak istenmişse de çevrecilerin tepkisi sonucu fabrika faaliyete geçirilememiştir.
Köy meydanında yer alan cami eski tarihi caminin yıkılmasının ardından 1960 yılında köy halkı tarafından yapımına başlanmış ve 1963 yılında bitirilerek ibadete açılmıştır. 768 m² alan üzerine kurulu cami 150 m² taban alanlı ve 250 cemaat kapasitelidir.
Köyde 1978 yılında yapımına başlanan ve Atatürk’ün 100. doğum yılı olan 1981 yılında tamamlanan bir sulama göledi de mevcut olup, bu göletten çevre köylerde faydalanmaktadır.
1844 yılı Temettuat defterine göre 33 hane yaşayan köyde muhtar Hacıoğlu Mehmet Ağa gözükürken 24.322 kuruş geliri olan köyde zengin hane sayısı 7 olarak kayıtlıdır. 1985 ve 1908 yıllığına göre 67 hane bulunan köyde 1927 yılında 318, 1990 yılında 407, 1997 yılında ise 356 kişi yaşamakta idi. 2021 yılında bu rakam köyün verdiği göçler ile birlikte 194 kişiye kadar gerilemiştir.
Gelenek ve göreneklerine son derece sadık olan Burun köyü düğün, asker uğurlama, gelin hamamı, delikanlı geçidi, sağdıçlık geleneği ve kına gecesi gibi geleneklerini geçmişten günümüze sürdürmektedir. Özelliklerde ramazanlarda pişirilen ve “şipirt” adı verilen yöresel yemeği tamamen köye has ve yöresel bir tattır. Düğünlerde damat tıraşı ve damadı sağdıcı ile birlikte köy meydanında bulunan çeşmenin oluğuna atma geleneği halen günümüzde de uygulanmaktadır.
Köyün yaşlılarının anlatımına göre eskiden hatim indiren gençler hatim duasının ardından ellerine aldıkları çam ağacı dalı ile tüm köyü gezerek köylüden hediyelerini toplarlarmış. O dönemlerde düğün alayları da meşaleler ile bayraklı adı verilen incir başından başlarmış.
Konumu itibariyle kışların sert geçtiği köy yazları ise her zaman esintili havasıyla yaşanılacak köylerimizin başında yer almaktadır.
[1]IX. Araştırma Sonuçları Toplantısı Bildirim Kitabı, Bernard Geyer, JacquesLefort, François Planet, Prospectıon Dans La Regıon DeBursa 1990, T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Gen. Md.lüğü Yayını, s.113 – Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bursa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Şubat 2014 tarihli kararrı.
[1] Salih Erol, Osman Gazi’nin Şehri Yenişehir, Yenişehir Belediye Başkanı Yayını, 2022, s.95.
[1] Raif Kaplanoğlu, Bursa Ansiklopedisi I (Yer Adları), Avrasya Etnografya Vakfı Yaynları, Eylül-2001, s.50.
[1] Salih Erol, Hüdavendigâr Vilayet Salnâmesinde Yenişehir Kazası 1870-1927, Yenişehir İlçesi Merkez ve Köyleri Güzelleştirme Derneği Yayını, 2011, s.99.
[1] Raif Kaplanoğlu, Yenişehir Mahalle ve Köylerinin Demografisi, Yenişehir e-gazete, Nisan 2012, sayı:2200/31, s.7, 8.
