Toprağa tohum eken, güneşin altında ter döken, yıl boyu emek veren çiftçi, hasat vakti geldiğinde ürününü pazara ulaştırmak ister.
Ancak çoğu zaman çiftçi ile tüketici arasındaki mesafe, sadece kilometrelerden ibaret değildir.
Pazarın kurallarını bilenler, sermayeye ve bilgiye sahip olanlar devreye girer: komisyoncular.
Bu noktada çiftçinin emeği, aracılar eliyle değerinden düşürülür ve bir tür sömürü döngüsü başlar.
Komisyoncunun Gücü ve Çiftçinin Çaresizliği
Köyde ya da kasabada üreten çiftçinin en büyük zorluğu, ürününü doğrudan tüketiciye ulaştıramamasıdır.
Ulaşım, depolama, pazarlama ve fiyatlama bilgisi, çoğu çiftçinin elinde yoktur.
Bu boşluğu dolduran komisyoncular, çiftçiye “yardımcı” gibi görünür. Oysa çoğu zaman bu aracılık, çiftçinin pazarlık gücünü elinden almak anlamına gelir.
Çiftçi, ürününü ya çürütme riskini göze alır ya da komisyoncunun sunduğu düşük fiyatı kabul eder.
Sömürünün Mekanizması
Komisyoncular çoğunlukla üretim fazlasını bahane ederek fiyatı düşürür, çiftçiyi “malın değerini bulması zor” diyerek ikna eder.
Ancak aynı ürün, şehirdeki pazarda veya market rafında kat kat fiyata satılır.
Çiftçi, kendi alın terinden en küçük payı alırken, komisyoncu çoğu zaman hiçbir emek harcamadan yüksek kazanç sağlar.
Bu durum, sadece ekonomik bir haksızlık değil, aynı zamanda sosyal bir adaletsizliktir.
Bu sömürü düzeni, yalnızca çiftçiyi değil tüm toplumu etkiler. Çiftçi emeğinin karşılığını alamadığı için üretimden uzaklaşır; genç kuşak toprağı terk eder, tarımsal üretim azalır.
Sonuçta ülke, dışa bağımlı hale gelir; tüketici de pahalıya ürün almak zorunda kalır. Yani kazanan yalnızca aracılar olurken, kaybeden hem çiftçi hem toplumdur.
Sonuç
Komisyonculuk, adil ve şeffaf yapıldığında ticaretin doğasına uygun olabilir. Ancak çiftçinin emeğini hiçe sayıp onu düşük fiyatlara mahkûm eden bir yapı, sömürünün ta kendisidir. Çözüm, çiftçilerin doğrudan pazara erişebilmesi, kooperatifleşmesi ve devletin bu süreçte dengeleyici rol üstlenmesidir. Aksi halde komisyoncuların elinde alın teri, gözyaşına dönüşmeye devam edecektir.
