Yaşar Çeki gibi bir sanatkârın bölgemizde halen faal olmasına şükretmeliyiz. Bu nasırlı ellerin değerini bilip, onu yüreklendirmeliyiz. Hatta yaşatmanın yollarını birlikte aramalıyız diyorum. Tek ve çift tırnaklı hayvanlar olduğu sürece, nalcılara da nalbantlara da gereksinim olacağı muhakkaktır.
İşini mobil servis olarak da sürdüren Yaşar Çeki, İstanbul-Adalar dahil, Güney Marmara’nın çoğu yerinde hâlâ müşterilerinin bulunduğunu, onlara bir alo kadar yakın olduğunu, altını çizerek belirtiyor.
Yaşar Çeki’nin işyerindeki incelemelerden iki gün sonra da, Gündoğan Mahallesinden Rüstem Harmanlı’nın atlarını nallamak için, Subaşı Köyü altındaki tarlasına birlikte gittik. Rüstem Harmanlı tek koşumlu atıyla pırasa tarlasında pullukla karık çekiyordu. O günkü halini aynen kareye aldım. Ayaküstü biraz konuştuktan sonra da nallanacak olan atının koşumlarını çıkarıp, atın yularını kasarak, arabanın halkasına bağladı. Yaşar Usta da atın kuyruğuna kayışı düğümleyerek ucunu sağ ön ayağının dışından içeri doğru döndürüp kayışın ucunu Rüstem Harmanlı’nın eline verirken, Rüstem Harmanlı atına “kaldır ayağını” der demez, o hayvan da ayağını kaldırmaz mı? O da kayışı ayak bileğine dolayıp, ayağını nallayacak konuma getirip, diziyle destekledi. Yaşar Usta da önce eski nalını ve mıhlarını çıkardı.
Eski mıhlardan tırnakta kalan var mı diye kontrol etti. Tırnak uçlarını özel kerpeteni ile kısaltarak, suntıraç ile de yontup tıraşladı. Ayak tabanının iç kısmı ile topuk kısmını inceden tıraşlayıp, temizledi. Nalı eline alıp ayağına oturmadığını fark edince, çekiciyle biraz daraltıp, tekrar ayağına nalı koyarken, ayağını tutan at sahibi de başparmaklarıyla nalı tutup Yaşar Ustaya yardımcı oluyordu. Bir mıhı nalın sağından, bir mıhı da nalın solundan karşılıklı çaktı. Mıh uçlarını kerpetenin ucuyla yana yatırıp tırnak üstünden perçinlenecek şekilde kerpeten ile kısalttı. İkinci mıhları da karşılıklı çakıp, perçinlenecek şekilde kısalttı. Üçüncü mıhları da nala çaktığında aynı işlemleri yaptı. Bu kez bütün mıhların başlarına çekiç ile kuvvetlice vururken perçinleri daha da sağlamlaştırıp, nalın sallanıp sallanmadığını kontrol etti. Sonra da tırnak kenarlarını yan keskiyle tıraşlayarak, nallama işini bitirdi. Arka ayağını nallarken yine kuyruğuna bağlı olan kayış, dış taraftan iç tarafa geçirilip sağ ayak bileğinden dolandırıldı, kayışı iyice kasarak ayak at sahibi tarafından diz üstünde sıkıca tutularak ön ayakları nalladığı gibi arka ayaklarını da aynen nalladı. Sonra da nallanan ayak tırnaklarının üstüne, yumuşak tutması için yanık yağı fırça ile sürüp işini de bitirdiğinde Yaşar Usta güneşin altında sucuk gibi terlerken, mutluluğu da yüzünden okunuyordu. Yaşar Çeki’nin bu şartlarda kazandığı paranın anasının ak sütü gibi helal olduğunu, el emeğiyle alın terinin ise asla ödenemeyeceğini özellikle belirtmek isterim.
Yazımı sonlandırmadan önce, Yenişehirli Demirci Ustalarımızdan bahsederken nalcıları da yazdığımı anımsıyorum. Ama yine de sırası gelmiş iken nalbantlara her çeşit nal ve mıh imal eden nalcı ustalarımızdan:
Mustafa Bıçak ve oğulları Hüseyin Bıçak ile İsmail Bıçak Hıdırbali Mahallesi Tahıl Sokak’ta; Hasan Bıçak ve oğulları Osman Bıçak ile Süleyman Bıçak Cumhuriyet Caddesi’nde;
Nalcıların en yaşlısı Hasan Bıçak… (1900-1981)
Cumhuriyet Caddesi No. 32’deki dükkanın önünde.
(Fotoğraf kaynağı: Torunu İlhan Bıçak)
Şerif Elagöz ve oğulları Sabri Elagöz, Eyüp Elagöz ile torunları Sami Elagöz ve Erol Elagöz Hıdırbali Mahallesi Mescit Sokak’ta;
Halil Sözeri Hıdırbali Mahallesi Mescit Sokak’ta;
Şükrü Cesur ve oğulları Halil Cesur ile Mustafa Cesur Gündoğan Mahallesi Çeşme Sokak’ta; Kamil Çeki ile Kardeşi Sami Çeki de Tabakhane Mahallesi Akdere Sokak’ta her çeşit nal ve mıh imal ederlerdi.
Bütün nalbant ustalarımız ile nalcı ustalarımızı rahmetle anarken, hayatta olanlara da sağlıklı ömürler diliyor, bu yazımızın oluşmasında emeği geçen herkese de teşekkürlerimi sunuyorum.
