Ankara yönetimiyle tamamen ters düşen Çerkes Ethem ve kardeşlerinin yaşadıkları ve yaşattıkları üzerine çok şey yazıldı, söylendi. Lafı eğip bükmenin gereği yok… Millî mücadelenin ilk günlerinde olağanüstü yararlılıklar gösteren ve meclis tarafından da kahraman diye anılan Ethem ve kardeşleri, ilerleyen dönemde nasıl gözden düştüler… Gözden düşmekle de kalmayıp, milli kahramanken, maalesef bir haine nasıl dönüştüler?
Yazar Tayfun Çavuşoğlu, Türk İstiklal Harbinin en dramatik olaylarından birini anlatıyor:
1.İnönü Savaşı, ordunun henüz oluşum halinde bulunduğu çok kritik bir zamana rastlamıştır. Yeni ordu, Ethem ve kardeşlerini yola getirmek için harekete geçtiği sırada, 3. Yunan Kolordusu 6 Ocak’ta Bursa’dan Eskişehir’e ve 1.Yunan Kolordusu da Uşak’tan Dumlupınar’a doğru ilerlemeye başladı.
Batı Cephesi Komutanı Albay İsmet ile Güney Cephesi Komutanı Albay Refet, Ethem’in karşısında eksik bir piyade tümeni ile bir süvari birliği bırakarak, buradaki bütün birlikleri kendi cephelerine kaydırmayı kararlaştırdılar. Güneye oranla, kuzeydeki taarruz hızla gelişmekteydi.
3.Yunan Kolordusunun önünde, sadece 24.Tümen ile 126.Alay ve bazı milli müfrezeler vardı. Oraya kaydırılan 11.Tümenin Gediz’den İnönü’ye yetişmesi için en az 3 gün gerekmektedir. Zamanla yarış başlar.
Yeni kurulmakta olan Türk ordusu, Yunan ordusuyla ilk defa bu savaşta karşı karşıya gelecektir. Bu savaşın sonucu, yol açabileceği psikolojik etkileri bakımından da önemlidir. Bir yanda Yunan, diğer yanda Çerkes Etem kuvvetleri… İki ateş arasında kalan genç ordu, canını dişine takarak, hem İnönü’ne yetişip Yunanları durdurur, hem de tekrar geri dönüp Kuvayı Seyyareyi dağıtır, iki ateşi de söndürür.
Bu başarı, çok önemli sonuçlar doğuracaktır.
Şimdi birkaç gün geriye döneceğiz…
Batı Cephesi Komutanı Albay İsmet Bey’in 30 Aralık 1920 tarihli son telgrafına hakaretlerle cevap veren Çerkes Ethem, 2 Ocak 1921’de İstanbul yönetimi ile de bağlantı kurdu. Ethem, Sadrazama gönderdiği telgrafta, ‘Millet Meclisi kuvvetlerinin taarruzu karşısında bulunduğunu, kuvvetinin savunmaya ve hatta taarruza elverişli olduğunu, Yunanlarla temasa geçtiğini, Sadrazamın emirlerini beklediğini’ bildirir.
3 Ocak’ta, emrinde bulunan, düzenli orduya bağlı 159.Piyade Alayının bütün subaylarını tutuklatır ve güvenemediği erlerini de, “Artık muharebe bitmiştir. Hepimiz Padişahın emrine itaat edeceğiz. Haydi memleketinize gidiniz ve bunu herkese duyurunuz!” diyerek terhis eder, kalanları yeniden düzenler.
6 Ocak’ta, şu tesadüfe bakın ki, Yunan taarruzu başlar. Devam edecek
