Dünya Sağlık Örgütünün 2023 yılı verilerine göre, özellikle geri bıraktırılmış ülkelerde reçete edilen ilaçların yüzde ellisi ya hiç kullanılmıyor ya da hatalı kullanılıyor. Bu durum hastalığın tedavi edilemeyişine yol açıyor ve ilaç için yapılan harcamaları artırıyor.
Yüz kişiye bir ilacın reçete edildiğini varsayalım. Bu insanların üçte biri yazılan reçeteyi yaptırmayacaklardır. Geriye kalan altmış yedi kişinin yarısı reçeteyi yaptıracak ama ilacı doğru şekilde kullanmayacaktır. Büyük bir olasılıkla dozları atlayacaklar ya da ilacı erken kesecekler. Belki de hiç kullanmazlar.
Doktorlar ve eczacılar bu tür hastaları cahillikle ve sorumsuzlukla suçlamayı pek severler. Onlara göre bir atı suya kadar götürebilirsiniz ama zorla su içiremezsiniz. Bu yaklaşım doğru değildir. Hastaların reçete edilen ilaçları gerektiği dozda ve gerektiği aralıklarla kullanmamasının nedeni doktorların ve eczacıların hatasıdır.
Sağlık hizmetlerinden sorumlu kişiler, istenilen sonuca ulaşıncaya kadar hasta ya da yakınıyla birlikte plan yapmalı ve bu planın uygulanmasını mutlaka denetlemelidir. İlaç almayan hastanın sorunu nedir? İyileşmek istemiyor mu? Hasta, doktoruna güvenmiyor ya da ilacın gerekliliğini anlamıyor olabilir. Belki de ilacın parasını güçlükle karşıladığı için ilacın dozlarını azaltabilir. Mesela günde iki doz alması gereken bir ilacı tek doza indirebilir.
Daha kötü durumlar da olabilir. Hastaya organ nakli yapıldığını varsayalım. Bu organ böbrek olsun. Böbrek nakli, çok uzun ve kaygılı bekleyişin sonunda gerçekleşir çünkü insanların pek azı öldükten sonra organ bağışında bulunmayı kabul eder. Bağışlanan organların pek azı alıcıyla eşleşir.
Böbrek nakli bekleyen hastanın tek seçeneği diyalizle yaşamaktır. Diyaliz, insanın bütün kanının vücuttan çıkarılıp bir makineden geçirildikten sonra tekrar vücuda verilmesi demektir. Mucizevi bir tedavidir ama hiç hoş değildir. Haftada beş ile yedi kez uygulanması gerekir ve yedi sekiz saat sürer. Bu süre çok fazladır. Kimse diyaliz hastası olarak kalmak istemez.
Diyelim ki uygun böbrek bulundu ve nakil gerçekleşti. Sorun hemen bitmez. Vücudunuz organı reddedebilir. Vücudunuz, başkasına ait bir organın kendisine dikilmesinden hoşlanmayabilir. Bunu önlemek için bazı ilaçlar kullanmanız gerekir. Hasta kendisi için uygun görülen ilaçları kullanmıyorsa ya da dozlarına uymuyorsa yapılan nakil işe yaramayacaktır.
Böbrek nakli çok uzun süreli bir bekleyişin ardından yüksek risk ve büyük harcamalarla gerçekleşir. Böyle bir fırsatı sırf ilaçları almadığı için yitiren kişi sadece cahil değil aynı zamanda deli olmalı. Normal insan bunu kendisine yapabilir mi?
Başka bir tuhaflık da şu: Bazı insanlar, kendileri için yazılan reçeteleri doğru dürüst uygulamazlar ama evcil hayvanlarına yazılan reçeteleri son derece düzgün şekilde uygularlar. Bu iyi bir şey değil utanılacak bir şeydir. İnsanların evcil hayvanlarının sağlığını kendi sağlıklarından üstün tutmaları ne kadar saçma! Öyle değil mi?
Lütfen!
Kendinize yardım etmekten sorumlu olduğunuz bir insan gibi davranın.
