Köy isminin kökeni
Köy isminin kökeni konusunda en çok kabul edilen varsayım isim kökeninin "hayır-hayrat" kelimesinden gelmesinden dolayı "hayır yeri" olarak varsayılır. Köye göç başladığında köy arazisinin civar köyler tarafından hayır olarak verildiği anlatılmaktadır. Bu kavramında zaman içerisinde bugün kullanılan "Hayriye" ismine dönüştüğü söylenir.
Kaplanoğlu; muhacir göçleri neticesinde Yenişehir bölgesinde kurulmuş olan köyleri sıralarken Hayriye köyünü aynı zamanda "Harbende" olarak da adlandırır. Harbende kelimesinin anlamına baktığımızda; "Eşek ve katır gibi yük hayvanlarına bakan kimse" anlamı ile karşılaşırız.
Burada konu ile alakalı olabilir manasında bahsetmeden geçmek istemediğimiz "Hayriye" kelimesinin bir başka anlamı; Tanzimat’ın ilanından önce Osmanlı Devleti'nde büyük ticaret ile uğraşan Türklere "Hayriye", Türk olmayan unsurların tüccarlarına da "Avrupa Tüccarı" denmekteydi.
Kurtuluş Savaşı yılları
Milli Mücadele döneminde çetin çarpışmalara tanıklık eden köy Yenişehir'in ilk işgal tarihi olan 27 Ekim 1920 tarihinin ertesinde Yunan birlikleri tarafından işgal edilmiş, köyden koyun ve yoz hayvanatın tamamı toplanmış, köyde bulunan tüm zahireye el konulmuş köy ve çevresinden temin edilen arabalarla tüm bu eşyalar Bursa'ya sevk edilmişti.
Yunan birliklerinin 6 Ocak 1921 tarihindeki ileri harekâtında 6/7 Ocak gecesi Yunan ordusu keşif kolu Hayriye köyüne kadar dayanmış burada küçük çaplı çatışmalar meydana gelmiştir. 8 Ocak günü 32 inci Alay köy yakınlarında Yunan birlikleri ile karşılaşmış sıcak çatışmalar sürmüştür.
22 Mart günü Yenişehir'in üçüncü kez işgal tarihi olan 23 Marttan bir gün önce 1 inci Türk Topçu birliği Hayriye köyünde mevzilenmiş durumdaydı. 23 Martta Yenişehir'i işgal eden Yunan birlikleri 27 Mart günü ileri harekâta geçmesinin ardından bölgedeki bütün tümenler savunma almış, 190. Piyade Alayı 3 üncü Taburu Hayriye kesimlerinde mevzi tutmuştu. 29 Mart günü öğleden sonra taarruza geçen Yunan taburu Hayriye hattını yoğun bir top atışına tuttu. 3 Nisan günü püskürtülen Yunan kuvvetleri neticesinde 61 inci Tümen komutanlığına bağlı topçu birliği Hayriye köyüne intikal ederek köy ordugâhına yerleşti.
10 Temmuz 1921 günü Yenişehir'in 4. kez işgalini takip eden günlerde yine çetin mücadelelere sahne olan bölge 13 Temmuz'da sabah saatlerinde ileri harekâta geçen Türk birlikleri öğleden sonra Hayriye'de mevzi almıştı.
14/15 Temmuz gecesi Köprühisar civarındaki Yunan birliği Yenişehir istikametinden gelen bir kuvvetle takviye edilerek Hayriye istikametinde taarruz eden birliklerimize karşı taarruza geçmişti. Bu düşman taarruzu karşısında müfreze Eğerce'nin doğu sırtlarına çekilmişse de; İncirli istikametinden Köprühisar'a sabahtan beri taarruzunu sürdüren Mürettep Tümenin başarı ile ilerlemesi karşısında, bu Yunan birlikleri Yenişehir istikametinde çekilmek zorunda kalmıştı.
Köyün kahramanları
Yenişehir'in her mahallesi ve her köyünden olduğu gibi Hayriye köyünden de vatan savunmasına katılan ve bu uğurda canlarını veren, kanları ile bu toprağı vatan yapan kahramanlar mevcuttur. Hayriye Köyünden Çanakkale Savaşına katılıp şehit olan tespit edebildiğimiz isimler aşağıdaki gibidir;
Ahmet Oğlu Ahmet, 1299 doğumlu, 04.06.1915'de Kireçtepe Civarında şehadete erişti.
Salim oğlu Mehmet, 1296 doğumlu, 17.07.1915'de yaralı olarak götürüldüğü Cenup Grubu Mecruhin Hastanesinde şehadete erişti.
Salim oğlu Mehmet, 1295 doğumlu, kayıtlarda şehadet tarihi hakkında bilgi bulunmazken yaralı olarak götürüldüğü Mecruhin Hastanesinde şehitlik mertebesine ulaştığı kayıt altına alınmıştır.
Nüfus hareketi
Köy 93 Harbinin tetiklediği göç hareketi ile 13 hane ve 66 nüfustan oluşan bir göçmen kafilesi ile kurulmuştur. Köye gelen ilk göç kafilesinin ardından göçler devam etmiş 1894 yılına ait belgelere göre köy 26 hanede 140 nüfusa ulaşmıştır.
1898 yılı Hüdâvendigâr vilayet salnamesinde 26 hanede 140 nüfus olarak kayıt altına alınan köy 1907/1908 (H.1325) tarihli veriler de aynı şekilde 26 hane olarak kayıt altına alınmıştır. Cumhuriyet tarihinin ilk nüfus sayımı olan 1927 yılında köyde 53 hanede 111'i kadın, 110'u 221 nüfus yaşamaktadır.
1940 yılında 288 nüfusa sahip olan köy; 1950'de 339, 1960'da 396, 1970'de 421, 1980'de 441, 1990'da ise 483 nüfusa sahip bir yerleşim yeni idi. 90'lh yıllardan sonra göç vermeye başlayan köyün bu tarihten sonra nüfus eğrisi de aşağı doğru seyretmeye başlamıştır. 2000 yılında 462'ye düşen nüfus, 2015 yılında 331, 2020 yılında 313'e gerilemiştir. 2022 yılı verilerine göre köyde 157 si kadın, 158'i erkek toplamda 315 kişi yaşamaktadır.
Özellikle 1990'lı yıllardan sonra nüfusun azalmaya başlamasındaki etkenlere bakacak olursak; ekonomik sebepler, şehirde iş imkânlarının fazlalığı en başta yer alırken, çocukların daha iyi bir eğitim alması ve okuyan gençlerin köyü terk etmesi gibi nedenler nüfusun azalmasında etken olmuştur.
Ekonomisi
Köyün ekonomisi tarıma dayalı olmakla birlikte hayvancılıkta yapılmaktadır. Arazisinin büyük bir bölümü sulu tarıma elverişli olan köyde 4.490 dekar tarım alanı bulunmaktadır. Tarım ürünleri olarak; buğday, arpa, ayçiçeği, mısır, pancar, soğan, fasulye, biber, bezelye, karnabahar ön planda ekilmektedir. Özellikle de köyde sofralık domates olarak tabir edilen, pembe domates ekimi yapılmaktadır. Hayvancılık son yıllarda azalma eğilimine girmeye başlamışsa da halen geçim kaynağı olarak yer almaktadır. Köyde iki adet mermer ocağı bulunmaktadır.
