Sevgi yüzü görmemiş, kibirli, küstah, vefasız kişilerin arkadaşları yoktur. Onlar, koşulların bir yerlere getirdiği budalalardır. Para ile satın alabilecek her şeyleri vardır ama arkadaşları yoktur.
“İnsan arkadaşını bir gün nefret edecekmiş gibi sevmelidir.” sözü düşmanca bir sözdür. İnsan bir gün düşman olabileceğini düşündüğü kişiyle arkadaş olabilir mi? Böyle kişiler, arkadaşlarını hata yapmaya zorlar, onu aşağılayıcı şekilde eleştirir. Arkadaşının elde ettiği başarılar karşısında acı ve kıskançlık duyar.
Arkadaşlık için dalkavukluktan daha kötü bir felaket olamaz. Dalkavukluk her zaman kötüdür; çünkü gerçeğin öğrenilmesine engel olur, açık kalpliliği ortadan kaldırır. Dalkavuk hayır diyenin yanında hayır, evet diyenin yanında evet der. O, kendine baş sallama görevi veren kişidir. Dalkavuklar, itibar gördükleri toplumlarda daha tehlikeli olurlar.
İnsanların çoğu arkadaş seçiminde pek titiz davranmaz. Aslında bir kişinin dost olup olmadığına karar verebilmek için görünür bir belirti yoktur. Sağlam, tutarlı, güvenilir, dürüst bir arkadaş edinebilmek ancak denemekle mümkündür. Kişinin para karşısındaki tutumu onun kalitesini ortaya çıkarır. Bazıları da elde edecekleri makamı, şöhreti, siyasette yükselmeyi arkadaşlıktan üstün tutarlar.
Bazı insanlar için kötü günlerde arkadaş kalmak çok zordur. Felaketi paylaşmaya razı olacak kişi pek bulunmaz. Hem iyi hem kötü günlerde sabırlı, tutarlı, özverili davranan insan nadirdir.
Arkadaşlıkta bulunması gereken özelliklerden birisi dürüstlük, öteki ise sadakattir. Bu iki değer olmadan hiçbir arkadaşlık sürekli olamaz. Kafası karışık ve zayıf karakterli insandan sadakat beklemek boşunadır. Arkadaşını sürekli suçlayan ya da yapılan suçlamalara çanak tutan kişi her şeyden önce iyi insan değildir. Başta da söylediğim gibi arkadaşlık ancak iyi insanlar arasında olabilir.
Baştan beri söylediklerimi kısaca toparlayayım. Sürekli ve sağlam arkadaşlık ancak şu kişilerle kurulabilir: Bu insanlar birbirlerine bağlı olacaklar. Saçma sapan hırslarını yenecekler. Dürüst olacaklar, doğruluğu ve adaleti sevecekler. Birbirleri için her şeyi yapacaklar ama birbirlerinden, onurlu ve doğru olmayan hiçbir şeyi istemeyecekler. Aralarında sevgi, saygı ve beğenme duygusu olacak.
Özellikle saygı arkadaşlığın süsüdür. Dürüst ve erdemli olmayan kişiler arkadaş olamazlar. Bu iki unsura önem vermeden arkadaş edindiklerini sananlar, kötü bir durumla karşılaştıklarında ne kadar yanılmış olduklarını anlarlar.
İnsana yakışır bir yaşam arkadaşsız olmaz; çünkü doğa yalnızlığı sevmez hep bir desteğe dayanmak ister. Arkadaşlıkların en tatlı yanı da budur.
