Saç-sakal tıraşının 5 kuruş olduğu 1934 yılında amcası “Çenesiz” Mehmet Onbaşı’nın (Yenişehir’in yetiştirdiği Devlet Tiyatrolarının ünlü dekor ve kostümcüsü merhum Hüseyin Mumcu’nun babası) yanında mesleğe merhaba diyen, ustaların ustası Emekli Berber Mustafa Mumcu bu yazımın onur konuğu.
47 yıllık meslek yaşamını, saç sakal tıraşının 80 lira olduğu 1981 yılında noktalayıp mesleğe veda etmiş.
Mumcu Usta, her şeyini bu meslek sayesinde edindiğini, acı tatlı birçok hatırasının hâlâ kendisinde yaşadığını belirtiyor.
Bizde böylece onun bilgi ve anılarının belgelenerek geleceğimize emanet edileceğini vurgulamak isteriz.
Yaşadığımız şu günlerde üç buçuk milyon lira olan aynı tıraş ücretinin 68 yıllık bir zaman diliminde 70 milyon misli arttığını hayretle görmüş oluyoruz.
Bugün o eski kuruşu bilenler ve kullananlar herhalde bir yarım asrın üzerinde olanlarımızdır.
Şimdilerde yaşlılık nedeniyle evinden pek çıkamayan Mumcu Ustayla 2002 yılında mahalle kahvesinde koyu bir sohbete dalmıştık. Mazideki rafları şöyle bir didik didik yaptık.
Bakalım neler çıktı raflardan, Mumcu Usta neler anlattı?
“Öncelikle pirimiz Selman-ı Pak’tır. (*) Berberlik mesleğini Yenişehir’de yapanlar sırasıyla: Amcam Mehmet Onbaşı, Sünnetçilerden Halil Usta (Yalçın Sünnetçioğlu’nun dedesinin babası), Ömer Dengiz Usta (Emin Lapacı’nın kayınbiraderi), Sünnetçi Gırgır Emin (Berber Yusuf Ulu’nun babası, Eczacı Serkan Ulu’nun dedesi), Dayım Süslü Berber Hüseyin, Arnavut Haşim Usta, İstanbullu Hüseyin Usta aklıma gelen en eski berberler.”
Çeşmelerin olmadığı, teneke muslukların kullanıldığı, elektriksiz bir ortamda, lüks lambası ışığında, sıkı bir disiplin altında yokluklarla geçen çıraklık ve kalfalık dönemlerinden sonra, 1939 yılında ustalığa terfi ediyor.
İlk dükkânını Cumhuriyet Caddesi’nde bugünkü Başak Sigorta Acentesi’nin olduğu yerde açıyor.
Ve Mumcu Usta sürdürüyor konuşmasını:
“O zaman dükkânı açarken, 2 ahşap koltuk, 2 komidin, 2 ayna, 6 sandalye, Solingen marka hakiki usturalar, bileme taşı, kılalamak için özel kayış, sabun, krem, kolonya ve birkaç havlu ile beraber yüz yıkamak için çinko tas v.s. almıştım.
Toplam ödediğim para ne tutsa iyi? Yirmi lira. Bugün ise o paranın adı var, kendi yok.
Otuzun üzerinde abone müşterim vardı. Eski Belediye Başkanlarından İbrahim Güvenç (Karaosmanoğlu), Mehmet Gökgöz ve Vedat Şemaki. Yenişehir’in diğer ünlülerinden Dr. Ahmet Esin, Dr. Cemal Kamışoğlu, Dr. Bekir Sami Ünal, Paşaların Adil Karatuğ, Kavaf Şükrülerin Fatin Hoca, Hasan Tahsinlerden Ahmet ve Osman Nuri Us, Manifaturacı Ayaşlı Mehmet Ertan, Hacı Veysellerden Ahmet Beysel, Hasan Beysel, Adem Yüce, Mehmet Akyüz, Mehmet Çeltik, Kadir Çeltik, Hacı Tahirlerin Ömer Gür, Ali Osman Gür, Abdullah Kazan,
Çotuk Mustafa (Demira), Şaban Şahin, Sağırların Kâmil ile Halil, Kaya Sandık ve Motor Ahmet (Taraklı).
Bunlardan Adem Yüce mesleği bırakıncaya kadar abonem olarak devam etti. Yenişehir’e 1938’de elektrik geldiğinde hemen abone olmuştum. 1945 yılında da ilk floresanı getiren ve de ilk nikelajlı berber koltuğunu Yenişehir’e sokan ben oldum.”
Ve devam ediyordu Mumcu Usta:
“Pazar günleri bazı berber arkadaşlarımız, anlaştığı, harmandan harmana hakkını aldığı bir köye gidip burada mesleğini icra ederdi. Köyde haftada bir tıraş olandan yılda 30 kg, 15 günde bir tıraş olandan ise 15 kg. buğday harmanda alınırdı.”
Arada bir dalıp giden, gözü buğulanan, insan sarrafı diyebileceğim bu insana sağlıklı uzun ömürler diliyorum.
(*) Selman-ı Pak sahabenin önde gelenlerindendir. Mutasavvıflarca Hz. Muhammet’ten sonra başlıca örnek kişilerden biri sayılmıştır. Medine kuşatıldığında kentin çevresine hendek kazılmasını o önerdi. Hz. Muhammet’i tıraş ettiği için berberlerin piri sayılır. Medain’deki mezarı Kerbela’yı ziyaretten dönenlerin uğrak yeridir.
134
