Yenişehir Bey Sarayı
Yenişehir ile yerleşik düzene geçen beylik yapılan akınların planlanması, gün geçtikçe kalabalıklaşan beylik nüfusunun idare edilmesi artan ticaretin bir nizam halinde yapılabilmesi amacıyla alınması gereken kararların bir merkezde toplanması ihtiyacına neden olmaktaydı.
Çok eski devirlerden bu yana gerek Müslüman halklarda görülen gerekse Türk devletlerinde var olan devlet hükümdarının ikametinin aynı zamanda devlet yönetim merkezi olma anlayışı Yenişehir’de de devam etti.
Kelime kökü itibari ile Farsçadan dilimize yerleşen srāda (ev) kelimesinden türeyen ve X. Yüzyıldan beridir Türkçe’de kullanılan saray ifadesi devletin yönetimi için en önemli merkez olarak daima önemini korumuş ve var olmuş bir merkezdir.
Türkler için saray ötelerden beri Türk hükümdarların devlet işlerini yönettiği ve aynı zamanda ikamet ettiği yapılar topluluğunu ifade eder. Osmanlı’dan öncesi dâhil en eski saray yapıları incelendiğinde bu tür yapıların hem hükümdarın ailesi ile birlikte yaşadığı özel alan hem de devlet işlerinin görüldüğü yer olarak ana merkez konumunda yapılar topluluğu olduğunu görürüz.
Neşri’nin eserinde “Kendi Yenişehir’e varıp oraya taht kurdu. Burayı karargâh edindi.” İfadesini belirtmiştik. Bu doğrultuda Yenişehir’de bir Bey Sarayı yaptıran Osman Gazi devletin merkezini Karacahisar'dan batıya doğru fetih yolunda adeta bir öncü olarak görerek, kendine bizzat merkez seçtiği Yenişehir'e taşıdı. Burada şahane saraylar, hamamlar ve birçok binalar yaptırdı.
1326 senesinde Bursa’nın fethedilmesine kadar Osmanlı Devletine başkentlik yapan Yenişehir, devletin temellerinin atılmasına, alınan önemli kararlara, yapılan önemli anlaşmalara da ev sahipliği yaptı.
Oluşturulan saray teşkilatı 1326 senesinde devlet merkezinin Bursa’ya nakledilmesine kadar çeyrek asırlık bir süreçte devlete hizmet etti.
1326 senesinde başkentliğin Bursa’ya taşınması Yenişehir’de bulunan sarayın her ne kadar terk edilmesine neden olduysa da uzun yıllar boyunca Yenişehir’de bulunan Bey Sarayı’nın önemi azalmadı.
Bir başka ifade ile anlatmak gerekirse Yenişehir’de bulunan saray kompleksi iktidar tarafından terk edilmiş olsa da saray dönem dönem farklı amaçlarla kullanılmış hiçbir zaman tam anlamıyla terk edilmemişti.
Birçok devlet resmi karşılaması, nişan, düğün gibi merasimler Yenişehir’de ki bu sarayda yapıldı.
1366 yılının Eylül ayında I. Murad’ın oğulları Şehzade Yakub ve Savcı’nın sünnet düğünleri Yenişehir Bey Sarayı’nda gerçekleştirildi.
1386 yılında Bizans İmparatoru Manuel Paleologos’un kızı Fülane Hatun ile evlenen I. Murad’ın düğünü Yenişehir’de bulunan ata evi sarayda gerçekleştirilmişti. 1386 yılında yapılan bu düğüne pek çok davetli katılmış günlerce süren düğünde Padişah I. Murad’ın oğulları Şehzade Yıldırım Beyazıt ve Şehzade Yakub da aynı düğünde Fülane Hatun’un hemşireleri ile evlendirilmiş ayrıca Osmanlı Devleti’nin altıncı Padişahı Süleyman I.’in sünnet düğünü de kardeşleri İsa ve Ertuğrul ile bu düğünde gerçekleşmişti.
1444 yılında II. Murad’ın padişahlığı döneminde Osmanlılar ile anlaşmazlık içerisinde olan Karamanoğulları ile yapılan Sevgend Name (Yemin Metni) Yenişehir’de bulunan sarayda imza altına alınmıştır.
1486 yılında Yavuz Sultan Selim’in oğlu Şehzade Mehmed’in sünnet düğünü amcası Şehzade Mehmed ile birlikte Yenişehir’de ki sarayda gerçekleşti. Devam edecek.
Mimar Alexandre M. Raymond tarafından hazırlanan Bey Sarayı Hamamı röleve çalışması
(Kaynak: Amerika Kongre Kütüphanesi dijital arşiv, Pera, Konstantinopolis: Librairie Raymond, 1924)
