17 Eylülde FED(Federal Rezerv Sistemi) faiz oranlarını açıkladı. Bilmeyenler için FED Amerika’nın merkez bankası 
olarak görev yapmaktadır. Yani para basmak ve piyasayı kontrol etmekten, faiz oranlarından sorumludur.
Ekonomiyle ilgilenenler bilirler, FED’in kararları direkt olarak ekonomisi Amerika’ya bağımlı ülkeleri etkiler. Bunun bizimle ne alakası var diyenlere durumun vahametini özetlemek istiyorum.
2008 yılında bir kriz yaşandı. Amerika’nın önde gelen finans kuruluşlarını direkt etkileyen bu kriz Amerika ekonomisini çöküşe götürüyordu ki FED tarihi bir kararla piyasaya dolar sürdü. Çünkü tüketimin devam etmesi ve aynı zamanda Mortgage piyasasındaki çöküşü kontrol altına alıp global krizin önlenmesi gerekiyordu.
Ancak piyasaya sürdüğü doların yurtdışına da çıkması gerekiyordu. İki kollu bir plan üzerinden yürüdüler.
Birinci kol, dolar bazında satılan petrol fiyatlarını kontrol altında tutmalıydılar. Çok yükselirse global kriz oluşacak ancak düşerse de dolar değer kaybedecekti.
Bu nedenle petrol rezervlerine sahip Ortadoğu’da karışıklık çıkması gerekiyordu ki petrole ulaşım zorlaşsın. Zorlaşırsa ne olur peki? Çok talep-az mal dengesizliği nedeniyle kıymetlenir ve fiyat yükselir. 2008 itibariyle Ortadoğu üzerindeki siyasi faaliyetler arttırıldı.
İkinci kol ise ülkedeki faiz oranlarını düşük tutarak, parayı bankaya yatırmak yerine harcamaya teşvik etmek ve de yatırımcıların faiz oranları yüksek ülkelere yatırım yapmasını sağlamaktı. Başarılı da oldular.
Dolar sahibi olan ülke vatandaşları birikim yapmak yerine tatile çıkmayı, yurtdışından alışveriş yapmayı, hatta parasını Türkiye gibi ülkelerde bankaya yatırarak değer kazandırmayı tercih ettiler.
Şimdi ne oldu peki? FED’in faiz oranlarında artış yapacağı haberleri hızla yayıldı. Bu da demek oluyor ki, parasını ülke dışındaki bankalarda tutan ve yatırımlarını dışarıya yapan tüm yatırımcılar kendi ülkelerine geri dönecekler.
Bunu kısaca şöyle özetleyebiliriz. Parasını bizim banka tutan Amerikalı parasını istiyor. Çünkü alacak ve kendi ülkesine götürecek. Ama bizim banka onun parasını müteahhit amcaya kredi olarak verdi. Dolayısıyla parası yok. Olan parasını dolar bazında Amerikalıya verince piyasada dolar azalıyor. Dolar azaldığı için fiyatı yükseliyor. Fiyat yükselince Dolar borcu almış yürümüş olan canım ülkemde kriz kaçınılmaz son oluyor.
Neyse ki FED halimize acıdı(!) Eylül ayı için artış yapmadığını açıkladı. Ama ekledi. ‘Gelişmeleri takip edeceğiz, Ekim ayında faiz arttırma ihtimalini göz önünde bulunduruyoruz’ dedi.
Kaçınılmaz son olarak bu artış yapılacak. Ve zaten seçim yüzünden kaos yaşayan, bu nedenle de ekonomisi sarsılan canım ülkemde kriz alıp yürüyecek.
Neyse nasıl olsa şimdilik sorun yok. Kredi kartlarımızı kullanarak bizim olmayan parayı saçmaya devam edebiliriz. Sıkıştığımız yerde de kredi çekip borcumuza borç katabiliriz. Ne de olsa borç yiğidin kamçısı demiş atalarımız.
