Cumhuriyet Kadınları Derneği Yenişehir Şubesi, 3 Mart yasaları olarak bilinen ve 1924 yılında çıkarılan, Halifeliğin Kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat yasası ile Şeriye ve Evkaf Bakanlığı kaldırılmasının 96. Yıldönümünde basın açıklaması yaptı.
“3 Mart Yasaları, Gerçek Aydınlanma Devrimidir.” Denilen açıklamada, sözü edilen yasaların anlam ve önemine değinildi.
Açıklama şöyle:
29 Ekim 1923’te, Cumhuriyet ilan edilmişti. Ancak bu Cumhuriyetin temel karakteri henüz açıkça bilinmiyordu. Sadece bağımsızlığı kazanmakla her şeyin bitmediğini bilen M.K. Atatürk 3 Mart 1924’te çağdaş Türk toplumunun temelini atan yasalar bütününü meclise getirdi.
İşte Türkiye Cumhuriyeti’nin laik ilkelere dayalı temel felsefesi, 29 Ekim’ den 4 ay sonra, 3 Mart 1924’te açıkça belirlenmişti.
Her biri başlı başına birer devrim olan bu üç temel yasa.
1-Halifeliğin (Saltanatın )Kaldırılması
2-Tevhid-i Tedrisat (Eğitimde Birlik) yasası.. kabul edildi.
3-Şeriye ve Evkaf Bakanlığı kaldırıldı.., modern hukukun önü açıldı.
M. Kemal üç devrim yasasının ne anlama geldiğini Söylev de şöyle anlatıyordu.
Bu yasalarla;
Türkiye Cumhuriyeti nde halkın işleriyle ilgili yasaları yapmaya ve yürütmeye yalnız TBMM ve onun kurduğu hükümetin yetkili olduğu saptandı.
Ve yine 1 Mart 1924 günü halifelik için şöyle diyordu:
“İslam dinini, asırlardan beri alışılageldiği şekilde, bir politika aracı konumundan uzaklaştırmak ve yüceltmek gereğini görüyoruz.
Başbakanlığa bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu, Müslümanlık hurafelerden kurtarıldı, Osmanlı'nın Şeyhülislamlık makamı kaldırıldı.
Böylece dine dayalı devlet yönetimiyle birlikte dine dayalı eğitim sistemi de kaldırılmış oldu.
Osmanlı’da yaygın eğitimi mahalle mektepleri ve medrese veriyordu. Meşrutiyet döneminde kısıtlı sayıda çağdaş okullar açılmıştı. Ama eğitim kurumları arasında bir ikilik vardı.
“Eğitimdir ki ulusu ya özgür, bağımsız, yüce bir toplum halinde yaşatır, ya da onu tutsaklığa ve yoksulluğa sürükler.”sözleri ile de aydınlık Türkiye’nin yapıtaşlarından birinin temelini daha atmış oluyordu Atatürk
Eğitim Birliği Yasası ile dinsel kuralları ve şeriatı temel alan eğitim ortadan kaldırılıyor, eleştirel aklı ve bilimi temel alan bir eğitim hedefleniyordu.
Mahalle mektepleri ve medreseler kapatıldı. Tüm okullar Milli Eğitim Bakanlığına devredildi. Ve Türkiye Cumhuriyeti o yasalar sayesinde uygarlaşmış ve ortaçağ karanlığından kurtulmuştur.
Örneğin Osmanlı döneminde ikinci sınıf “Kul” olarak görülen kadınlarımızın bütün hakları o yasalarla verilip erkeklerle “Eşit vatandaş” olmaları sağlanmıştır.
Çünkü 3 Mart 1924 sonrasında neler oldu? Kısaca anlatırsak:
Medeni Kanun çıkarıldı, modern aile yapısı kuruldu. Çok eşlilik kaldırıldı. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi.
Şapka kanunu çıkarılıp fes, serpuş, sarık, cüppe vesaire sona erdirildi. Bu yapılırken kadınların giysilerine ve örtülerine hiçbir kısıtlama getirilmedi.
Harf devrimi yapıldı, Latin harflerine geçildi.
Eski unvanlar kaldırılıp soyadı alma zorunluluğu getirildi.
Saat, takvim ve bütün ölçüler Batı esaslarına göre yeniden düzenlendi. Tekke ve zaviyeler, medreseler kapatıldı.
Mustafa Kemal Paşa sadece silahla kazanılan bir zaferin yetmeyeceğini iyi biliyordu.
Devrim yasaları silahlı zaferin eğitim, hukuk, aile düzeni ve çağdaşlık konularındaki tamamlayıcısı oldu.
3 Mart günü ve bu üç temel yasanın korunması ve yaşatılması çok ama çok önemlidir, Biz Cumhuriyet Kadınları bunun bilincindeyiz ve bu konuda kararlı olmaktan asla vazgeçmeyeceğiz.
