Bundan 50-60 yıl öncesine kadar, ülkemizin birçok il ve ilçelerinde olduğu
gibi, ilçemiz esnaf ve sanatkârının faaliyet gösterdiği iş yerleri, ahşap kagir ve hatta baraka tipi sağlıksız mekânlardı.
İşte böylesi iş yerlerinde halkın temel ihtiyaç maddelerini satan, ürün çeşitleriyle zengin olup hizmet sunan bu esnaflarımıza bakkal, tavan ve tabanı tahta döşemeli, mevcut duvarları ahşap raflı, çatısı ise yerli kiremitle kaplı olan bu kagir yapılara da dükkân denirdi.
Mahalle ve köylerde ise evlerinin en uygun olan bir odasını değiştirerek bu mesleği yapmış birçok bakkal esnafını söyleyebiliriz.
Bakkalların demirbaş eşyaları: masa ve sandalyesi bir-iki hasır oturak ve camekânlı tezgâhtan ibaretti. En önemlisi ise “Kuleli” marka olan 2 kefeli terazisiydi. Bu alet masa üstünde dengeli bir şekilde sabit olur, yanında da 5 kg, 2 kg, 1 kg. ve 0,5 kilogramlık sarı veya pik demirden olan ağırlık ölçüleri bulunurdu.
Halk dilinde bunlara “Okka”, 250 gr. 100 gr. 50 gr. 25 gr. 10 gr ve 5 gramlıklara da “Dirhem” denilirdi. Bu ağırlık ölçüleri belediyelerce yasal sürelerinde denetlenip mühürlenirdi. Olmayanlar ise iptal edilirdi.
Masaya en yakın rafta Tekel maddeleri bulunurdu. Bu maddelerden çay sadece 100 gramlık kutular içinde satılır, üzerinde de Rize Çayı yazardı. Açıkta çay satılmadığı gibi başka marka da yoktu.
Sigaralar ise; Birinci, Bafra, Bahar (kırmızı uçlu), Gelincik, Harman, Kulüp ve Köylü markaları olup bu sigaralar filtresizdi. Daha sonraları Köylü marka sigara yerine İkinci ve Üçüncü marka, 27 Mayıs l960 ihtilalinden sonra da 27 Mayıs marka sigaralar üretilmeye başlamıştı.
Dükkânın en müsait bölümünde camekânlı tezgâh olur, içinde de temel gıda maddeleri bulunurdu. Bunların başında toz şeker, kesme şeker, pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye, vs. gibi ürünler, müşterilerin beğenisine sunulurdu.
Camekânın üstünde aynı tip cam kapaklı kavanozlar içinde rengarenk akide şekerleri ve çeşitleri, tahta sandıklar içinde şeker lokumları, kare olan teneke içinde de Arı ve Eti bisküvilerinin doyumsuz tadı, ağlayan çocukları sustururdu.
Temel gıda maddelerinden zeytinyağı, çiçek yağı ve haşhaşyağı vs. ayrı bir bölümde, gazyağı ise dükkânın önünde musluklu teneke veya variller içinde litre ile satılırdı. Elektriğin olmadığı bu devirlerde gazyağsız hayat düşünülemezdi. Aydınlanma aracı olarak lüks lambası işyerlerinde, gazyağı lambası meskenlerde, harici yerlerde de gemici fenerleri kullanılırdı.
En ufak bir su zerresiyle çatlayan lamba camı ve fener camları ile fener mumları herkesin talep ettiği malzemelerdi.
Bakkallarda hemen hemen her şey satılırdı. Satılmayan sadece su ve ekmek idi. Çünkü o yıllarda içilecek su sokak çeşmelerinden temin edilirken, ekmek gibi unlu ürünler evlerde yapılıp, mahalle fırınlarında pişirilirdi.
Pazar ekmeği dediğimiz francala ekmekler, Günecelilerin, Nalburların ve Süpürtülülerin fırınlarında satılır, buralardan temin edilirdi.
Kısacası çocukluğumuzdaki o eski bakkal dükkânları, günümüzdeki süper marketlerin minisi gibiydi, ihtiyaç olan her şey bulunurdu. Köy bakkalları ise çeşit bakımından bu kadar donanımlı olmazdı.
Bakkaldan satın alınan ihtiyaç maddeleri kesekâğıtlarına doldurulur müşteriye öyle satılırdı. Müşteride aldığı bu paketlenmiş ürünü elde gidecek gibiyse elde, değilse ya sepetle ya da file torba ile taşırdı.
Özel paketlerinde satılan çay ve sigara, ilaçlardan Aspirin ve Gripin, Alye ve Nestle çikolatalar, Golden, Mabel ve Damla sakızları, Pertev kremleri, çamaşır çivitleri, Puro ve Arko sabunları, İpana diş macunları, her türlü dikiş makaraları, çay bardağı ve kahve fincanları, su ve limonata bardağı takımları vs. gibi daha da sayabileceğimiz ihtiyaç maddeleri Aspirin hariç tek olarak özel paketiyle müşteriye verilirdi.
Baharat çeşitleri, karbonat ve kına cam kavanozlarda muhafaza edilirdi. Yoğurtlar ve kaymak tava ile açıkta, zeytin, peynir, helva, nerdenk, bulama, reçel ve turşu çeşitleri teneke içinde bulunur öyle satılırdı.
Bütün bakkallardan alışverişler genelde veresiye yapılırdı. Bakkal veresiye defterini muntazaman tutarken, müşterisinde de küçük bir defter olur, bu hesaplar otokontrol şeklinde tutulurdu.
Bu esnaflar toptan alış verişlerini her hafta Bursa’dan, bazıları da ay da bir İstanbul’dan yaparken, ilçemizde de o yıllarda toptan bakkaliye ürünleri satan Hasan Tahsin Us ve Halefleri Çayır Mahallesi Şalvarlı Sokakta, Hacı Ahmet Ersöz Çarşı Mahallesi İstiklal Caddesindeki iş yerlerinden yaparlardı.
Kış mevsiminde bu mekânlar mangal ile ısınırdı. Sabahın erken saatlerinde faaliyete geçen bu iş yerlerinin dikey katlanır veya bir iki kanatlı üstten sabit aşağıdan kilitlenen tahta kepenkleri olurdu. Bu kepenklerin üzerinde enine uzunca bir demir ve her iki başı büyük bir kilitle kapalı olurdu. Bu tahta kepekler her sabah açılır, akşamları ise belli bir saatten sonra kapanırdı.
Yorumlar kapalı.