Evimin karşısında bir çöp konteyneri var. Konteynerin kapağı sürekli açık. Kapatamıyorum çünkü kalın tellerle sabitlenmiş. Belediyeye defalarca gidip durumu anlattım. Kafalar mermer olunca sonuç almak imkansızlaşıyor. Neyse ben bu sorunu halledeceğim. Bugün sizinle başka bir konuda dertleşmek istiyorum.
Tüketim rezaletinin hangi boyutlarda seyrettiğini anlatmak için somut bir örnek vereceğim. Yukarıda sözünü ettiğim konteynere çöp atmak için gidiyordum. Üç dört metre önümde bir kadın var. İki elinde birer poşet, Poşetler çok geniş, çok dolu. Belli ki onları çöpe atacak.
Kadını tanıyamadım, kimdir neyin nesidir bilemedim. Onu görünce çöp poşeti elimde biraz durakladım. Kadın o devasa poşetleri konteynere attı ve selamsız sabahsız yanımdan geçip uzaklaştı.
Şimdi konuya geliyorum. Tahmin ettiğim gibi kadın çöp konteynerine bıraktığı büyük poşetlerin içinde yiyecek atıkları yok. Peki ne var? Poşetlerin içi giysiyle dolu. Çevremden geçenlerin meraklı ve küçümseyici bakışlarına aldırmadan poşetlerin içindeki giysileri incelemeye başladım.
Bu inceleme işinin ayaküstü olmayacağını görünce iki poşeti alıp evimin bahçesine getirdim. Poşetlerdeki eşyaları çıkardıkça şaşkınlığım zirve yaptı. Yemin ediyorum, normal bir insan bu poşetlerin içindeki eşyaları atmaya kıyamaz. Hele çöp konteynerine fırlatmayı aklından bile geçiremez.
Neler çıktı neler? En fazla bir kere giyilmiş gömlekler, kot pantolonları, ceketler, kazaklar, hırkalar, ayakkabılar, el çantaları… İçlerinde bir kez bile giyilmemiş, ambalajı açılmamış giysiler de var.
Bu durum beni çok üzdü, çok öfkelendim. Belki sizler de benzer durumlarla karşılaşmışsınızdır, belki benim kadar öfkelenmişsinizdir belki de gülüp geçmişsinizdir ama ben bu konularda biraz daha duyarlıyım.
Ben köy çocuğuyum. Gençlik yıllarıma kadar yamasız pantolon giymedim. Çocukluğum ve ilk gençliğim köy ortamında ziyan oldu. Bir yandan Yoksulluk vurdu öte yandan cehalet. Şimdi hiçbir eşyayı atamayışımın, atmaya kıyamayışımın nedeni budur. Benim için altın sözcük tutumluluktur. Asla lükse kaçmam.
İnsanlar bu tüketim hastalığına niçin yakalanıyorlar? Bu tüketim çukurunda niçin çürüyüp gidiyorlar? Bu tüketim rezaleti niçin önlenemiyor? Bu kafasızlar, bu sonradan görme ezikler, bu gösteriş budalaları sadeliğin en büyük değer olduğunu ne zaman anlayacaklar?
Ben, anlatımıma bir kadının çöpe attığı giysileri konu edinerek başladım ama konu başka, konu daha karmaşık ve daha geniş bir kitleyi içeriyor. Sorunun özü şu: Bugün hepimiz iyi bir tüketiciyiz. Daha dün varlığından bile haberdar olmadığımız, ihtiyacımız var mı diye düşünme zahmetine katlanmadığımız yüzlerce ürün satın alıyoruz.
Alışveriş yapmak bazı kesimler için popüler bir zaman geçirme durumuna geldi. Nike firmasının ünlü bir sloganı var: “Just do it” (yap gitsin!) Bu slogana göre tüketmek iyidir, haz verir. Tutumluluk mutsuz eder. Kendini ödüllendir, şımart. Tutumluluk hastalığından kurtul!
Kapitalist ekonomi, kazancını katlayarak sürdürebilmek için üretimi arttırmak ve çeşitlendirmek zorundadır. Üretmek tek başına yeterli değildir. Birilerinin bu ürünleri satın alması gerekir. Yoksa sanayiciler iflas eder. İşte bu durumu önlemek için insanları kışkırtan tehlikeli bir ahlak oluşturuldu. Bunun adı tüketimcilik. Tüketim ahlakı tutumluluğu ve sadeliği yok etti.
Bugün Başta ABD olmak üzere batı toplumlarının ve bizim gibi üretmekten vazgeçmiş toplumların en önemli sağlık sorunu obezitedir. ABD halkının her yıl diyetlere harcadığı para dünyadaki aç insanları beslemeye yeter. Kapitalist ekonomi insanları önce obezleştiriyor sonra diyet ürünlerini piyasaya sürüyor. Bu yolla kazancını dörde beşe katlıyor.
Alan memnun satan memnun olunca tüketim rezaleti azgınlaşıyor. Tüketim hastalığına yakalananların yeni sloganı şu: Yaşasın kimyasal tüketim. Kahrolsun sadelik, doğallık ve tutumluluk!
