İlçe Kaymakamı Ahmet Muhittin Bey, Belediye Reisi Ahmet Hamdi Efendi, azalar Cingiloğlu Ali, Subaşı köylü Çorapçı Mehmet Efendi, Alaiyeli Hafız Mustafa Efendi, Gökgözzade Mehmet Efendi’dir.
Yenişehir belediyesi 1870 yılında tesis edilmiştir.
Eski belediye binası 27 Ekim 1920 de ilk Yunan işgali sırasında yandığından, günümüzdeki belediye binası 1923 yılında inşa edilmiştir.
Yenişehir’in tarihi önemi konusunda bu salnamede şöyle bir ifade geçmektedir.
“Osmanlı Türklerinin zuhuru esnasında, bilhassa Bursa muhasarası zamanında hareket üssü olarak birçok gelişmeye sahne olmak itibari ile mühim bir şehir” olarak tarif edilmektedir.
Şehri süsleyen cami ve medreseler, kervansaray, büyük bir zahire ambarı ve kütüphane gibi sağlam ve kagir ve mimari ehemmiyeti olan eski yapılar bu kasabanın eski Türk devirlerindeki önemli yeri hakkında bilgi verir.
Yenişehir Ovası gayet verimlidir. Ahalisi genellikle ziraatla uğraşır. Her nevi hububat yetiştiği gibi en iyi pirinç mahsulünü de bu kaza yetiştirir.
1927 de Yenişehir Ticaret Odası Yönetim Kurulunun Reisi: Gökgözzade Mehmet Efendi, İkinci Reisi; Burhanettin Efendi, Azalar; Alaiyyeli Hafız Mustafa, Emin Efendizade Süleyman, Ahmet Şekip Efendi, Hasan Tahsin Efendi, Hacı Tahirzade Emin Efendi’dir.
Ziraat Odasının da reisi Sönüzlü Osman Efendi, azalar Ziraat Memuru Süreyya Bey, Ahmet Efendi, Emin Efendizade Halil Bey, Güneceli Osman Efendi ve Abdurrahman Efendi’dir.
Ticaret Odası üyeleri kendi içinde gelir seviyelerine göre sınıflara ayrılır. 8 tane birinci sınıf, 9 tane ikinci sınıf, 28 tane üçüncü sınıf ve 84 tane dördüncü sınıf ticaret erbabı olmak üzere toplam 129 üyesi vardır.
İlçede 220 tane küçük esnaf ve sanatkâr odaya kayıtlıdır. Bu dört sınıf üyenin 17 tanesi manifaturacı, 28’i bakkal, 9’u tuhafiyeci, 11’i zahireci, 5’i helvacı, 2’si saraç, 2’si keresteci, 3 yumurtacı, 3 arabacı, 1 sarraf, 1 fırıncı, 2 nalbur, 2 tüfekçi, 2 değirmenci, 2 celep ve 3 marangozdur.
Yenişehir’e dışarıdan gelen mallar; şeker, kahve, gazyağı, sabun, benzin, demir, züccaciye, atariye, tuhafiye, hafafiye (kunduracı), manifatura, hırdavat, kırtasiye, kumaş, kunduracı levazımatı, ziraat aletleri ve ecza ürünleridir.
Yenişehir’den dışarıya giden mallar da; tütün, koza, muhtelif zahire, pirinç, yağ, peynir ve kaymak. Ürünler ise buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, darı, nohut, bakla ve üzümdür.
Osmanlı Döneminde 1870 den 1908 yılına kadar Hüdavendigar Salnameleri 34 kez yayınlanmış. Osmanlı Devletinin yıkılışına kadar ise hiç yayınlanmamıştır.
Bursa Vilayetinin en son yayınladığı salname 1927 yılına aittir.
Bu makalenin oluşmasına çok büyük katkıları olan saygın kardeşim Salih Erol’a teşekkürlerimi yinelerken, esenlikler diliyorum. Gelecek sayıda buluşmak üzere.
