Muhtar Caner : Bila No..daki iş yerinde lastik çizme imal ederdi. İlk kasık çizmeyi yapan Muhtar Caner’dir. O da balık düşkünü bir insandı. Öyle ki; Akiniş rampasını inerken sağdaki Kuşkonmaz Gölü’nü kiralayıp burada balık yetiştiren Muhtar Ustadır. Oğlu İbrahim Caner’in iyi bir tahsil görmesini sağlamıştı. Oğlu İbrahim Caner Aksa da uzun yıllar üst yöneticilik yapmıştı. Halen yaşamını İstanbul’da sürdürmektedir.
İbrahim Dörtkardeş’de (Paşa), kardeşi Mehmet Dörtkardeş ile beraber, Kasaplar Aralığında kundura imalatı yapardı. İlk fora makinesini Yenişehir’e getiren kunduracı ustası İbrahim Dörtkardeş idi. Paşa’nın çocukları da yanında yetişmişti. Büyük oğlu Zeki okudu ve öğretmen oldu. Geçen zaman içinde bazı nedenlerden dolayı öğretmenliği bırakınca, o da hal içindeki Belediye Bloklarında Arkadaş Restaurant’ı açarak bu dalda yaşamını devam ettirmişti. Fakat geçen yıl ani ve zamansız ölümü, onu sevdiklerinden ayırdı. Mekânı cennet olsun.
Diğer oğulları olan Zekai ile Sezai İbrahim Usta ölünceye kadar birlikte çalışmışlardı.
Paşa’nın komşusu olan İbrahim Uzunlar (1923-2010) No: 28’deki işyerinde kundura imalatı yapardı. Yanında Abdullah Erge ile Mustafa Arlanoğlu yetişti. Abdullah Erge (1944) ilgili anılarını şu şekilde dile getiriyordu:
“İbrahim Uzunlar halamın beyi olduğu için ona enişte derdim. İlkokulu bitirdikten sonra 1956 yılında yanında çalışmaya başladım. Çok titiz bir insandı. İşini temiz yapar, şayet içine sinmez ise onu asla müşterisine vermez, yenisini yapardı. Yaratıcı özelliği olan bir ustaydı. Farklı modeller çıkarır, imal ederdi. Dileyene bu modelleri verirdi. İçinde zerre kadar fesatlık yoktu. Çoğu devlet memurları ayakkabıyı ona yaptırırlardı. Okulumuzun Başöğretmeni Ali Ulvi Acar dükkâna ayakkabı yaptırmaya geldiğinde çok korkmuştum. Fakat sonraları alıştım. İbrahim eniştem bu mesleğe ilk olarak Lütfullah Menteşe Usta da saraç olarak başlıyor. Sonra da Murabıtların Mehmet Ustanın (Şoför Hüseyin Karaman’ın dedesi) yanına giriyor. Kundura yapmayı ondan öğreniyor. 1964 yılına kadar yanında çalıştım. Askerden geldikten sonra da tekrar yanına girip çalışmaya devam ettim. 1968 yılında Eski Halin arkasında ilk işyerimi açtım. Komşum Kasap Mehmet
Sırman’dı. Burada 2 yıl çalışıp, sonra da Arasta içine taşındım. Dükkân komşularım Terzi Ekrem Koç ile Ayakkabıcı Osman Selvili’ydi. 1975 yılında Kasaplar Aralığına geçtim. İbrahim Enişteme de yakın oldum. 1978 yılında Bahçelievler katliamında küçük oğlu Osman Nuri Uzunlar katledilince, bu acı ölene kadar devam etti. 1986 yılına kadar bu aralıkta imalatın her türünü yaptım. Yazın kösele türü, kışın ise lastik tokalı ayakkabılar ve çizmeler yaptım. Fabrikasyon ayakkabılar çıkınca bizim mesleğe ilgi her geçen gün azaldı. Çırak bulmak zorlaştı. Maliyetler arttı. Bu sefer bizlerde imalatı bırakıp hazır satmaya başladık. Bursa’da 1997 yılına kadar bu işi pazarlarda sürdürdüm. Sonra da emekli oldum. Bu yıl Yenişehir’e geldim. Kendi evime yerleşip burada yaşamaktayım,” diyordu.
Ahmet Özellibeş ve Macır Mehmet (Yumurtacı) işyerleri yan yana olup kundura imalatı yaparlardı. Köşede ise Mustafa Eriş’in işyeri vardı. İlk pres tabanlı ayakkabı imalatını o yapmıştı. İmalathanesi Zafer Meydanın doğusundaki Mekir Çıkmazında idi.
Kasaplar Aralığında Mehmet Yumurtacı, Körpe Mehmet (Erk), Recep Üstün, Niyazi Karatok ve Kadir Sakıt bu mesleğin epey çilesini çekmişlerdi.
Bu çileyi çekenlerden Lütfü Kaytancı, Sami Cinsier, Eskici Niyazi Güler ve Ali Karacaoğlu İstiklal Caddesinde, Azmi Usta ve Esat Katrancı Belediye civarında, Abdurrahman Özkan, Sabri Örs, İbrahim Topuz ve Canip Eröz Ulucami civarındaki işyerlerinde faaliyet göstermişlerdi. Yılmaz Mahallesi İnegöl Caddesinde Mehmet Katmer, Tabakhane Mahallesi Etempaşa Sokak’ta Mehmet Ali Asa ile oğulları Kamil ve İsmet Asa, yine aynı mahalle Cami Sokak’ta İbrahim Börek, oğulları Mehmet ve H.İbrahim Börek ile birlikte evlerinin altındaki işyerlerinde ayakkabı imal edip, tamiratta yaparlardı.
Hacı Mahmutların Hüseyin Öğün (İhsan ve Zühtü Öğün’ün babası) Çınarlı Camii’nin minare kaidesinin dibinde eskicilik yapardı. Rahmetli
ortanca oğlu Mahmut Öğün de babasının yanında ona yardım ederdi. Karabahadır, Çelebi, Terziler, Ebeköy v.s. gibi köylere ayakkabı tamiri yapmaya gittiğini küçük oğlu Zühtü Öğün söylemişti.
Bu küçük ölçekli esnaf ve sanatkârlarımız, ellerinde olmayan nedenlerle ve de imkânsızlıklarla, gelişen teknolojiye ayak uyduramadıkları için, iş dünyasından hızla kopmaya başlamışlar. Artı; bu yetmiyormuş gibi, büyük firmaların Uzak Doğudan ve özellikle de Çin’ den ithal ettikleri ucuz malların Alış Veriş Merkezlerinde gereğinden fazla talep görmesi, bu gibi küçük ölçekli esnaf ve sanatkârlarımızın yok olmasına neden oluyor. Var olmak için ellerinden geldiğince mücadele edenler ise onarım yaparak, bir yandan da hazır ayakkabı satarak günlerini kurtarmaktadırlar.
İlçemizde bu tür işi yapanlardan İsmail Savaş, Osman Erk, Sait Sakıt ve Sami Muharrem Cabbar Kasaplar Aralığındaki iş yerlerinde hem tamirat yapıyorlar hem de hazır ayakkabı satıyorlar. Mehmet Ay oğlu Özcan Ay ile İstiklal Caddesinde, Hüseyin Pirinççi ve oğulları Yeni Bina altında ve İstiklal Caddesindeki mağazalarında kavaf olarak faaliyet göstermektedirler.
Bu makalenin oluşmasında bizleri belge ve bilgileriyle destekleyen, İsmail Lapacı’ya, Halil Özbek’e, Necmettin Gençalp’a, Kadir Çeltikoğlu’na, Abdullah Erge’ye, Aydoğan İrener’e, Mustafa ve Mehmet Özyıldırım’a, Ahmet Arlanoğlu’na, Zühtü Öğün’e, Hüseyin Gönce’ye, İbrahim Kazan’a, Muhittin Çorapçı’ya ve Metin Dörtkardeşler’e teşekkürlerimi sunarken, bu meslekte ömürlerini tüketen, başta ustalarımız olmak üzere bü- tün çalışanlarını rahmetle anar, hayatta olanlara sağlık ve afiyetler, bol kazançlı günler dilerim.
Gelecek sayımızda saraç ustalarımızı tanıtmak ümidiyle sağlıcakla kalınız.
Yorumlar kapalı.